De Fryske taal yn de (haad)rol. 

Ik bied oan:

In ‘lyts' idee om de Fryske taal ‘grut(sk)’ te sichtber te meitsen yn de hiele provinsje.

Om de Fryske taal takomst te jaan is it belangryk dat de taal foar elkenien berikber, maklik en tagonklik te hâlden is en it leafst foar sa folle mooglike generaasjes.

Ut ûndersyk docht bliken dat om in taal te ûnderhâlden as te learen je yn ien sesje net mear as 10 wurden oanbiede moatte. Dan bliuwt it leuk en behapber. 

Wêr kin je sa’n sesje no net better oanbiede as op it faak rêstichste plakje fan elts gebou? 

Krekt ….. it lytste fertrekje yn elk gebou….. it húske. En in húske hat faak ek noch meters (foar taal) net brûkte romte ……húske pepier. Skande toch?

Myn idee is om typyske, inspirearjende Fryske wurden op duorsume húske pepier rollen drukke te litten om de Fryske taal letterlik oan te bieden foarr elk (iepenbier) gebou yn Fryslân. 

Ik haw foar dit projekt in spesjaal lettertype ûntworpen dat basearre is op it ‘dakje’, dat sa herkenber is foar de Fryske skriuwwize. It hat ek in eigenwiis, grutsk karakter dat oanslút by de Fryske Kultuer. 

Op de húske pepier rollen wurde dus typyske, inspirearjende Fryske wurden drukt wêrby’t de lêste letter fan elk wurd de begjin letter is fan it folgjende wurd.

Hoe grut is it effekt fan it útfieren fan jo idee? Foar jo wyk, jo doarp, stêd of de hiele provinsje?

It is de bedoeling dat de rol ta yntroduksje op elk iepenbier, kulturiel, gemeentelik provinsjaal en ryksgebou yn ús provinsje oanbean wurdt.  Letter kinne wy it húske pepier ek te keap oanbiede op de webshop fan de provinsje, oare Kulturiele ynstellings as toeristyske bedriuwen.

Foar hokker bedrach tusken de 100 en 15.000 euro is jo idee te realisearjen?

Foar de yntroduksje haw ik earst in priisyndikaasje makke fan 1000 rollen. 1000 rollen wurde rûsd om sa'n 2000 euro.   

Graach wolle wy de namme fan de mûne grut sichtber meitsje op de nije mûne yn Reduzum. Derby wolle wy graach it 'leech by de grûn fret bankje' ferfryskje. Dat wol sizze, dat der ek Fryske wurden opkomme. By it bankje wolle wy ek in twatalich board sette mei mei mear ynformaasje oer wat de mûne foar it doarp betsjut. Ek wurdt hjir wat mear ynformaasje jûn oer dit inisjatyf fan de mienskip. De mûne wurdt stipe troch 540 leden en foar un diel finansiert út Reduzum en de omlizzende doarpen. Wy tinke hjirmei it Frysk in sichtber plak te jaan, net allinne foar de minsken yn Reduzum mar ek foar oaren. Foar de mûne stiet nammentlik de Blauwe Tinte, hjir komt in protte folk út hiel it hiele lân del. 

As it slagget, wolle wy yn oerlis mei de gemeente Ljouwert en doarpsbelang ek sjen of wy de fytstunnel dy't by de mûne sit, ek ferfryskje kinne mei graffity. Hjir sjogge wy dan foar ús dan der fansels Fryske teksten komme by moaie graffity fan de mûne, de blauwe tinte, it lânskip rûnom de mûne.

Dit sil tinke wy ûngefear 7500 euro koste, mar mooglik in bytsje mear of minder. Hjirmei is ús idee yn elk gefal tusken it bedrag fan 100 en 15.000 euro yn te realisearjen.

Ús idee is in reis- wurdboek te meitsjen om op paad te gean troch Dútslân en Denmark. It Frysk libbet dêr op ferskaate plakken, mar dan oerol krekt in bytsje oars. Dit reisboekje giet dan helpen om mei minsken yn dy omkriten te praten oer de dagelijkse dinkjes. En jo weiwiis te meitsen oer it lân en de rûte. Ek is der plak sels oantekeningen te meitsjen. Fan belibbenissen en tillefoannummers bijfoarbyld. En meitsje jo no tige goeie kameraden ûnderweis, dan kin je mei syn allen nei Helgolân! It Friesen-Droapen festival wat ien kear yné treie jier plak fynt. Om dêr fjidder te praten en in moaie tiid te ha!

Wy tinke foar it ontwikkeljen fan it bûkje wol tusken de 10.000,- en 15.000,- brûke te kinnen. We ha dit noch nea by de hân hân. Mar we tinke an it skriuwen, it betinken, it interviewen fan minsken, de opmaak en úteindelijk it drukken fan in earste oplage dit wil nêdich te wêzen. Dat kin tafolle yn de praktyk natuurlik. Mar we kinne lang net alles sels, dus wolle ek minsken ynhure hjirfoar.  In gearwurking mei Frisiacoast Trial slútte we net út, at se dêr foar iepen stean. Se ha sawot alles by de kop hân, mar in fysike gids is der noch net. 

Yn 3 groepen fan maksimaal 10 sette amateursjongers / sjongeressen ûnder begelieding fan in singer / songwriter lykas Elske de Walle in besteand popnûmer oer yn it Frysk foar 4 oeren de groep.

Troch in sjongdosint (Marysa Dijkstra) wurde se yn 4 oeren de groep taret op in opname fan it nûmer. Yn Studio Audioshape wurde de nûmers opnommen, mikst en mastere.

Dizze nûmers wurde online dield fia social media lykas YouTube, facebook en Instagram.

Op it poadium fan Neushoorn wurdt in konsert organisearre dêr 't publyk frije tagong hat.

Mei dit projekt leare muzikanten it Frysk brûken, is online de Fryske muzyk te beharkjen en is op in live optreden foar publyk omtinken foar de Fryske taal.

Verwachte Kosten: singer-songwriter 1.000 euro / sjongdosint 1.000 / organisaasje en kosten repetysje lokaasje 400 / cd opnames 6.000 euro Konsertkosten Neushoorn 6.000 = totaal 14.400 euro

Fuortendaliks berik fan 30 amateursjongers en publyk by konsert (ferwachtet 150 ), yndirekt ree fia social media skat op 15.000 minsken.

By it NK jeugd yn Winsum wolle wy it Frysk sichtber meitsje troch dit jier 27 augustus û.o. in twatalige goodiepûde oan de 45 dielnimmers (9 - 12)  te jaan. It liket ús aardich om yn de pûde bygelyks it boekje Sipke leart fierljeppen te dwaan en bygelyks in kaaihinger of drinkflêske mei ek Fryske tekst derop.  Fansels stiet op de goodiepûde dit jier dan ek in Fryske tekst opnommen. It programmaboekje fan de kampionskippen wolle wy ek twatalich beskikber meitsje. Lykas de dielnimmers foar de helte út Hollân komme, sil it publyk ek foar de helte út minsken fan bûten Fryslân komme. Wy tinke hjirmei net allinne in Fryske sport moai del te sette kinnen, mar ek it Frysk sa in sichtber en fanselssprekkend plak te jaan. Ek wolle wy besykje de bebuording by kofje, parkearjen en sa sa folle mooglik twatalich te dwaan. Dizze bebuorrding wolle wy dan ek graach foar oare evenminten wer brûke, sadat it ek by de Frysk Kampioenskippen ynsetten wurde kin. 

Ek wolle wy graach de website https://www.fierljeppenwinsum.frl struktureel twatalich beskikber meitsje. Sa wolle wy dúdlik meitsje dat it Frysk ek in fanselssprekkend plak hat by dizze sa Fryske sport.

De kosten foar in DTP-er om it spul foar yn de goodiepûde, it Fryske programmaboekje en beboarding op te meitsjen, en te ûntwikkelje litten, it boekje Sipke leart fierljeppen, oersetten fan teksten nei it Frysk sille op syn meast 4500 euro koste.

It idee is om troch hiel Fryslân lytse tekstbuordsjes del te setten by allegear ferskillende gebouwen, objekten, dingen, bisten, en sa fierder. Op dizze buordsjes stiet de Fryske namme fan wat der op dat plak te sjen is. Tink oan tsjerke, gers, skiep, hoanne, stien, feart, tsjerkhou, minsk en gean sa mar troch. Sjoch bygelyks ek it Tûzen Wurden berneboek foar allerhande wurden. Dizze buordsjes moatte kwalitatyf sa moai/tof/cool wêze dat minsken se ek wol mei nimme wolle. It moat in soarte fan kollektor-items wurde. Se sette it dan nei alle gedachten ek op social media, der soe dan in hashtag by kinne (#moaiwurdfuort?). Of fia QR code efterop in foto uploade nei in webside. Miskien kin der dan in hype of rage ûntstean... wa wit!

De buordsjes wurde makke troch studinten fan de Fryske kreative- en/of bou-opliedingen, mei bygelyks in lasersnijer of CNC frees. Sa komt dizze doelgroep ek yn oanrekking mei de Fryske taal. 
Studinten ûnderwiisassistint of fan de PABO soenen ek workshops 'Tûzen Wurden buordsjes' op skoallen jaan kinne. Of kuierje lâns wurden yn'e omjouwing. Doarpen en stêden (doarps- of pleatslik belang) kinne fia in webside de boardsjes fergees bestelle en dan troch frijwilligers te plak sette litte. De kosten sitte yn it ûntwerpen en meitsjen fan yn elts gefal 1000 buordsjes en it bouwen fan in webside mei in bestelsysteem. By it ûntwerpen, meitsjen en pleatsen fan de buordsjes spylet it Typografysk kollektyf de Typesetters (wer ik diel fan út meitsje) ek in rol.

www.typesetters.nl

De Fryske Sjamaan is een muziektheater productie voor kinderen en volwassenen gebaseerd op het werk Liefland van maakster Esther Bosma (Witmarsum/ Sudwest Fryslan). De Fryske Sjamaan heeft als Universeel doel kinderen (maar zeker ook volwassenen) weer bewust te maken van hun connectie met Moeder Aarde, de elementen (vuur/ aarde/ metaal/ water/ hout). Thematiek als de ontwrichtende consequenties van pesten, herkennen en omgaan met emoties zijn spelenderwijs als een rode draad door het verhaal heen verweven. De Fryske Sjamaan bezoekt als rondreizend theater de verschillende steden en dorpen in Fryslan. De muziek voor De Fryske Sjamaan wordt uitgevoerd met oud Keltische en zelfgemaakte muziek instrumenten, gecombineerd met hedendaagse instrumenten. De Fryske Sjamaan wordt in de authentieke Friese Taal uitgevoerd en wordt geproduceerd in de traditie van de Iepeloftspul en Mienskip. Voor de bewoners en met de bewoners van de regio! In de bijgevoegde PDF kunt u alles lezen over de missie, strategie, het team en een korte beleving in beeld en taal door de voorstelling heen. Inclusief een link naar 6 liedjes onderdeel van de voorstelling, gezongen in het Nederlands en Fries. De totale kosten om dit idee te realiseren zijn maximaal 15.000 euro. Dit is met name bedoeld voor productie en educatie.

Is dêr tipysk Frysk iten? Folgens ferskeidene Fryske fruolje al. Myn idee is fjouwer Fryske vrouwen te portreteren, hun recepten fêst te lissen. Wêr by hun karakter en de Fryske kultuer net te missen is. En dan te ferkreien troch hiel Fryslân om fan te leren en ynspirearre te reitsjen.

Mei it ontwikkeljen en drukken fan de boekjes en alles wat dêr by komt te sjen ferwacht ik mei €10.000,- in hiel ein te kommen.

Binne jo krekt as ik grutsk op jo Fryske woartels?  Dizze kâns om de Fryske taal te befoarderjen pak ik dan ek mei beide hannen oan. En wêr begjinst dan? Krekt by de bern!

"Doel is om bern sterk yn 'e skuon stean te litten". Wy geane út ús holle en meitsje safolle mogelyk gebrûk fan ús lichem.

Tink oan ferskate bewegingsfoarmen sa as dûnsje, berneyoga. Mar ek sjonge, muzyk en lytse toanielstikjes.

Der is in soad mooglik yn in jaske dat de bern oansprekt. 

Dus Frysk sawol stypje as oanleare! Mar dan yn in nije foarm.

Mei in budget fan 10.000 euro sadat der genôch romte is programma’s te ûntwikkelje wat oanslút by de ynteresse foar bern fan 4 oan’t 12 jier. 

Dy programma’s sille wy ynearsten oanbiede oan Fryske skoallen. De rest folget.

Wy sille de skoallen oanbiede om mei-inoar in dei út it projekt út te fieren. De hiele dei ûnderdompelje yn 'e tema's foar elke groep

De krêft sjen litte dat wy "gewoan" dwaan wêr ’t wy Friezen sa goed yn binne. “It gewoan dwaan”!!