Gemalen spelen een belangrijke rol in de verandering die het Friese landschap heeft doorgemaakt. Beheersing van het waterpeil heeft de beschikbaarheid van landbouwgrond vergroot. Meestal hebben kleine gemalen geen eigen identiteit. Het is vaak een massaproduct. Dit gemaal, gebouwd in 1999, ontworpen door Olga architecten heeft een eigen gezicht.

Architect: Olga Architecten

Appartementencomplex gebouwd in 1986 te Sneek.

De woning, ontworpen door G. Daan, onderscheidt zich door de een schilsgewijs opgebouwde plattegrond. Het is gerealiseerd in 1990 en voegt zich volledig naar de omgeving, de weilanden aan de ene zijde, het water aan de andere zijde.

Architect: D.A. de Haan

Een bijzonder woonhuis, gebouwd in 'organische stijl', staat in Nes, de 'waterwoonwijk' bij Akkrum. Het huis is ontworpen door het Architectenbureau Alberts en Van Huut, o.a. bekend van het Gasuniegebouw in Groningen. Het huis is gebouwd in 1999, het jaar dat architect Ton Alberts overleed. Het bureau is onder leiding van Van Huut nog tot 1 januari 2024 door gegaan en heeft in deze periode nog het tussen 2010-2012 gebouwde Theater Sneek ontworpen. 

Architect A. Bonnema was in 1985 de architect voor de uitbreiding van het door P. de Vries in traditionele stijl ontworpen gemeentehuis. Er is niet gekozen voor een historiserende uitbreiding, maar voor een moderne toevoeging met spiegelglas, wit gestukte gevelwanden en natuursteen. 

Architect: P. de Vries

Postkantoren hadden een belangrijke functie in de periode na 1965. Er werden in die periode een groot aantal lokale vestigingen gerealiseerd. Na 2000 verloren ze langzaamaan hun functie, mede door de digitalisering. Dit pand is ontworpen door P. de Vries en gerealiseerd in 1965. Het voegt zich op een prachtige wijze in de bestaande gevelwand, maar onderscheid zich als afzonderlijk gebouw.

Architect: P. de Vries

De vuurtoren van Harlingen is nu niet direct jong erfgoed. Het is in 1922 in gebruik genomen. Nadat de vuurtoren buiten gebruik was gesteld, is het gebouw herontwikkeld tot een verblijfsruimte voor maximaal vier personen. Het ontwerp is van B. Pietersma die oud en nieuw heeft laten samensmelten.

Architect: B. Pietersma

Tot ver in de jaren ’60 werden nieuwe wijken gebouwd volgens het principe van het nieuwe bouwen. Rechte blokken van veel hoogbouw in een groene omgeving. De woningen waren licht met grote ramen en platte daken. Overwegend sociale woningbouw. De wijk Aldlân zorgde in de jaren ’70 voor een kentering. Overwegend laagbouw, eengezinswoningen, waaronder koopwoningen en een gedifferentieerde bouw met architect A. Bonnema als stedenbouwkundige en architect van enkele delen van deze wijk.

Architect: A. Bonnema

Een toelichting over mijn inzending voor toevoeging van gebouwen aan de lijst.

Dit jaar ben ik vijftig jaar bezig als architect in Friesland en in de rest van Nederland. Sinds mei 1974 heb ik een groot aantal gebouwen mogen ontwerpen, die vervolgens gebouwd zijn en helaas zijn ook al een paar weer gesloopt en de gebruiksfunctie gewijzigd. Uitbreidingen en verbouw heeft ook bij een paar gebouwen plaatsgevonden. De categorie van gebouwen is van particuliere woningbouw, seriematige woningbouw voor huur en koop, winkels, kantoren, scholen, sportaccommodaties als drafbanen, sporthallen en zwembaden. Stedenbouwkundige plannen en restauratie behoren ook tot mijn activiteiten.

Zo is ook de uitbreiding en restauratie van het provinciehuis in Leeuwarden van begin jaren tachtig gesloopt. Ook staan op de nominatie voor sloop het zwembad de Welle te Drachten, het mbo college Friese Poort (Firda) te Drachten en het (voormalig en nu leegstaande) gemeentehuis te Ijlst. Op zich jammer, maar misschien noodzakelijk? 

Daarom is het belangrijk dat er nu aan iedereen wordt gevraagd tips te geven voor het behoud van Friese gebouwen om op de lijst te zetten van jong erfgoed. Mijn projecten worden niet voorgedragen voor eigen eer en glorie, maar om een eventueel een bijdrage te leveren aan een mogelijk behoud.

In de jaren ’50 en ’60 groeiden de steden hard met grootschalige nieuwbouw wijken. Zo ook Leeuwarden. Voorbeelden zijn Heechterp en Bilgaard. Het besef drong door dat deze groeiende stedelijk bevolking behoefte had aan recreatievoorzieningen in de buurt. De Groene Ster is een gecreëerd natuurgebied met een grote diversiteit aan recreatievoorzieningen.